De Joik is de traditionele liedvorm die de Sami (Lappen) van oorsprong zingen in het noorden van Scandinavië en het uiterste noordwesten van Rusland. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat dit oudste, nog levende, traditionele muziekvorm in Europa is.
Wat is de Joik muziek?
Van oorsprong is Joiken een spirituele manier van zingen waarvan het doel een persoon, dier of landschap te verbeelden en karakteriseren. In de oorspronkelijke vorm ontstijgt de Joik een lied. Het is een streven één te worden met datgene of diegene die verbeeld wordt en heeft Sjamanistische kenmerken. Alhoewel Joiken vermoedelijk al vele honderden jaren gedaan werd, is het na de opkomst van het Christendom verboden geweest omdat het heidens en duivels zou zijn. Het was in scholen in Noorwegen tot in de jaren vijftig van de vorige eeuw verboden te joiken. En nog steeds maken sommige kerkgenootschappen bezwaar tegen deze traditie. Sinds de jaren zeventig is er sprake van een opleving van de Joik. Het joiken wordt gecombineerd met moderne muziekvormen waaronder popmuziek. En is zelfs een aantal internationaal bekende joiksterren gekomen zoalsals de zangeres Mari Boine en de zangers Wimme en de in 2001 overleden zanger en dichter Nils-Aslak Valkeapää.
Hoe klinkt de Joik of het Joiken?
Joiken heeft en sterke gelijkenis met de manier van zingen zoals die ook gedaan wordt door de Indianen van Noord-Amerika in hun rituelen. Van oorsprong wordt een Joik a capella gezongen en bevat slechts een beperkte of helemaal geen tekst. Er wordt gezongen in één van de Sami (= Laps) talen die verwant zijn aan het Fins. Tegenwoordig wordt het Joiken wel begeleid, bijvoorbeeld met een ceremoniële trom. Moderne vertolkers van de Joik gebruiken maken gebruik van een breeds spectrum van traditionele en moderne instrumenten als begeleiding. Joiken is een manier van zingen met een grote mate van vrijheid waarbij improvisatie belangrijk is.
Bekende Joik Zangeressen en Zangers
- Adjágas (Noorwegen) Joikgroep
- Mari Boine (Noorwegen) zangeres
- Sofia Jannok (Zweden) zangeres
- Inga Juuso (Noorwegen) zangeres (1945-2014)
- Korpiklaane (Finland) heavy-metal band die Joiken toepast
- Ilmari Mattus (Finland) zanger
- Ulla Pirttijärvi (Finland) zangeres
- Wimme Saari (Finland) zanger
- Nils-Aslak Valkeapää (Finland) dichter en zanger